Oznaczenia spawalnicze – czym są i dlaczego ich znajomość jest aż tak istotna?

Chcesz zacząć swoją przygodę ze spawaniem? A może już ją rozpocząłeś, jednak pragniesz pogłębić swoją wiedzę? Z pewnością więc zainteresować powinny Cię oznaczenia spawalnicze. Czy wiesz, czym one są? Na to pytanie odpowiemy w poniższym artykule. Chociaż tematyka ta w przypadku początkujących może być dość skomplikowana, to jest to bardzo ważna kwestia, z którą warto się zaznajomić. Czytaj zatem dalej i sprawdź, co dla Ciebie przygotowaliśmy.

Różne rodzaje spoin spawalniczych

Spawanie polega na łączeniu materiałów poprzez ich stopienie oraz zestalenie. W miejscu łączenia tworzona jest spoina, zwana również spawem. Czasami też wykorzystuje się dodatek w postaci spoiwa. Wykonywane złącze dotyczyć może zarówno materiałów metalowych, jak i tworzyw sztucznych.

Jest wiele rodzajów spoin, które różnią się między sobą pod względem różnorodnych czynników. Najczęściej jednak spotkać można się z podziałem, który pod wgląd bierze konstrukcję tego elementu. Wówczas takie spawy podzielić można na:

– czołowe – stanowią połączenie ścianki elementu, która tworzy jego grubość, z innym materiałem. Tym samym spoiny czołowe stosuje się najczęściej podczas spawania blach, prętów, a także rur. Mogą one obejmować całą grubość elementu – wówczas nazywa się je spoinami z pełnym przetopem. Jeśli natomiast obejmują tylko jej część, to nazywane są spoinami o niepełnym bądź częściowym przetopie;

– pachwinowe – wykorzystywane są przy łączeniu blach – wtedy, kiedy ich dwie krawędzie zachodzą na siebie. Sposób ten nazywany jest nakładkowym bądź zakładkowym. Wykonuje się je w złączach kątowych i przylgowych;

– brzeżne – w tym przypadku wygina się brzegi dwóch elementów i wzajemnie się je łączy. Nie dodaje się przy tym spoiwa. Spoiny tego typu wykorzystuje się przy bardzo cienkich arkuszach blachy, których grubość nie przekracza 3 mm;

– grzbietowe – tak samo, jak w przypadku spawów brzeżnych, stosuje się je do spawania cienkich blach;

– otworowe – to spoiwo wypełniające otwór okrągły lub podłużny, powstały w jednym z elementów;

– bezotworowe – te z kolei dzielą się na punktowe i liniowe. Spawy punktowe powstają wtedy, kiedy w blasze nie ma otworu. Górny element zostaje jednak przetopiony i wtopiony w dolny arkusz blachy znajdujący się bezpośrednio pod nim. Spawy liniowe tworzy się z kolei poprzez nagromadzenie spoin punktowych.

To niestety nie wszystko, gdyż spoiny mają też wiele podkategorii. Do czynienia możesz mieć również z różnorodnymi wariantami. To właśnie dlatego konieczne było wprowadzenie stosownych oznaczeń. Każdy profesjonalny spawacz powinien je znać, a także potrafić rozróżniać poszczególne rodzaje spoin spawalniczych

.

Czym są oznaczenia spawalnicze?

Spawanie to bardzo skomplikowany proces, który wymaga dokładnego określenia parametrów. Jedną z ważniejszych kwestii są wymagania co do spoiny. W związku z tym ściśle określono oznaczenia spawów na rysunku oraz ich nazwy. Wprowadzone oznaczenia spawalnicze mają postać znaków i symboli. Ich zadaniem jest ułatwienie identyfikacji materiału, jego rodzaju i stopnia skomplikowania. Z pewnością warto się z nimi zaznajomić.

Oznaczenia spoin można przedstawić na rysunkach w sposób uproszczony, zgodny z ogólnie przyjętymi zasadami lub w sposób umowny, zgodnie z Polską Normą. Należy przy tym zrobić to prawidłowo, gdyż w przeciwnym razie mogą wystąpić nieprzyjemne konsekwencje w postaci błędów. Prawidłowe oznaczenie pozwala ich uniknąć i umożliwia osobie wykonującej spawanie wybranie odpowiedniej metody i techniki. Musisz bowiem wiedzieć, że procesy spawalnicze podlegają różnym międzynarodowym normom, które definiują, w jaki sposób mają przebiegać procedury, aby zwiększyć bezpieczeństwo i zapewnić wysoką jakość produktów.

Różne oznaczenia spoin

W pełnym oznaczeniu spoin wyróżnić można:

– półkę linii odniesienia,

– strzałkę linii odniesienia zakończoną grotem,

– linię identyfikacyjną,

– umowny znak spoiny,

– charakterystyczne wymiary przekroju poprzecznego,

– charakterystyczne wymiary przekroju wzdłużnego,

– znaki dodatkowe,

– wymiary brzegowe,

– inne dane, takie jak: numer pozycji spoiny, oznaczenie metod spawania, dane jakościowe, oznaczenie instrukcji spawania WPS, instrukcję kolejności spawania, oznaczenie normy dotyczącej przygotowania brzegów do spawania.

Nie zawsze jednak stosuje się je wszystkie. Często bowiem oznaczenia spawalnicze zawierają o wiele mniej informacji, np. tylko 4 bądź 5. W takim przypadku są one po prostu wystarczające i nie ma potrzeby podawania dalszych parametrów.

W związku z tym oznaczenia umowne obejmują symbol, który może być uzupełniony symbolem dodatkowym, wymiarami i oznaczeniami uzupełniającymi. Każda spoina ma swój własny symbol w postaci prostych znaków graficznych. Najczęściej przypominają one kształt danego rodzaju łączenia. Uzupełnia się je o dodatkowe oznaczenia. Mogą one dotyczyć wymiarów spoiny, rodzaju lica, metod spawania itp. Muszą być zastosowane w odpowiednim porządku. Niekiedy wymaga się też narysowania spawu. Ma to miejsce jednak tylko wtedy, kiedy konieczne jest zobrazowanie szczegółów połączenia.

Oznaczenie spawów – jak wygląda na rysunkach?

Wygląd rysunku technicznego obrazującego spoinę w dużej mierze zależeć będzie od rodzaju rzutu. Wykonuje się go różnymi liniami – ciągłymi, przerywanymi, grubymi, cienkimi, a nawet wygiętymi w łuk. To pozwala lepiej zobrazować poszczególne części danego spawu. Stosuje się też na nim odpowiednie symbole, które zazwyczaj przypominają kształt wykonanej spoiny i oznaczenia dodatkowe, o których mowa była wyżej.

Podstawowe symbole spoin

Jak wspominaliśmy, każda spoina ma swój własny symbol, który zazwyczaj przypomina kształt danego złącza. Poszczególne symbole znaleźć można w normie PN-EN ISO 2553. Według jej zapisów konkretne spawy przedstawiają się następująco:

– pachwinowy – równoboczny trójkąt prostokątny,

– brzeżny – dwie pionowe kreski, które są zgięte u dołu w stronę zewnętrzną,

– grzbietowy – trzy pionowe kreski umieszczone względem siebie w tej samej odległości,

– otworowy – pozioma kreska, która zakończona jest krótkimi, pionowymi kreseczkami,

– bezotworowy – w przypadku spawu punktowego jest to po prostu okrąg. Spaw liniowy przedstawia natomiast okrąg, przez który przechodzą poziome kreski, leżące równolegle względem siebie.

Najbardziej specyficznym rodzajem spawów są natomiast spoiny czołowe. Ich symbol może bowiem obejmować kilka różnorodnych wariantów. Wyglądają one jak poniżej:

– spoina typu U – znak w kształcie przypomina literę U. Zawiera ona jednak dodatkowo pionową kreskę na dole,

– spoina typu V – znak ma dwa warianty – jeśli ma być ona ze stromymi brzegami, to wówczas oznacza się ją poziomą kreską, od której odchodzą krótkie kreseczki skierowane pod kątem w górę. Jest także wariant ½ V o stromych brzegach. Ma on bardzo podobny symbol, z tym że jednak kreska jest prostopadła,

– spoina typu I – dwie pionowe kreski,

– spoina typu Y – litera Y, a w wariancie ½ Y prostuje się lewą krawędź litery.

Jak odczytać, po której stronie umieścić spoinę?

Na podstawie oznaczeń spawalniczych można odczytać, po której stronie należy umieścić spoinę. Wystarczy jedynie wiedzieć, jak to zrobić.

Symbol spoiny może być umieszczony nad półką linii odniesienia. Wówczas oznacza to, że spaw powinien znajdować się od strony strzałki. Kiedy natomiast oznaczenie znajduje się pod linią przerywaną, spoina powinna być umieszczona po stronie przeciwnej, niż wskazuje strzałka.

Dwa systemy oznaczeń spawalniczych

W najnowszym systemie określono dwa sposoby oznaczania spoin na rysunkach. Pierwszym z nich posługują się Europejczycy. Drugim natomiast kraje leżące nad Pacyfikiem. Należą do nich Stany Zjednoczone, Australia, Kanada i kraje Dalekiego Wschodu. Zanim więc zabierzesz się do pracy, warto zapoznać się, z którym systemem masz do czynienia. Błędne odczytanie oznaczenia spoiny może bowiem spowodować popełnienie błędu, który może mieć naprawdę katastrofalne skutki, np. takie, jak obniżenie jakości połączenia.

Jakie są najczęstsze błędy podczas oznaczania spawów na rysunkach technicznych?

Błędy zrobione podczas oznaczania spawów na rysunkach technicznych mogą być dość trudne do zauważenia. W związku z tym można je łatwo przeoczyć. Najczęściej pojawiają się nieprawidłowości w postaci:

– błędnego oznaczenia typu spawania lub jego metody,

– niewłaściwego umieszczenia symboli spawania na rysunku,

– niewłaściwego uzupełnienia danych wymaganych do wykonania spawu,

– braku jakichkolwiek oznaczeń dotyczących spawania lub niektórych jego elementów.

To właśnie dlatego tak ważne jest, aby zapoznać się z przepisami dotyczącymi oznaczeń spawalniczych na rysunkach technicznych i każdorazowo się do nich stosować.

Czym może skutkować popełnienie błędu podczas odczytu parametrów?

Podczas wykonywania prac spawalniczych ważny jest nie tylko sam sprzęt, który powinien zostać odpowiednio dobrany i charakteryzować się wysoką jakością. Kluczowe są również parametry. Powinny być one dopasowane do wybranej metody łączenia materiałów oraz rodzaju spawanego materiału.

To właśnie dlatego należy zadbać o to, aby podczas ich odczytu nie popełnić błędu. Mogłoby to znacznie wpłynąć na jakość pracy. Ponadto nieodpowiednie spasowanie prowadzi często do powstania defektów spawu. Objawiają się one m.in. powstawaniem odprysków lub też złym wyglądem spoiny. Tym samym nawet niewielkie uchybienie może kosztować Cię czas i pieniądze. Czasami okazuje się bowiem, że przez mały błąd cała praca idzie na marne. Wbrew pozorom pomyłki zdarzają się nie tylko początkującym, ale też profesjonalnym spawaczom. Warto jednak zrobić wszystko, aby ich uniknąć. Na początek możesz właśnie bliżej zapoznać się z tematyką oznaczeń spawalniczych, a zdobytą wiedzę wykorzystać podczas wykonywania operacji spawalniczych.

Podsumowanie

Jak zapewne zdążyłeś zauważyć, oznaczenia spawalnicze to dość rozległa kwestia. Wiedza ta z pewnością przyda się jednak każdemu, kto wiąże swoją przyszłość z tą branżą. Warto więc ją pogłębić, mimo że temat ten nie jest łatwy – zwłaszcza dla osób początkujących.

Mamy nadzieję, że po przeczytaniu powyższego wpisu wiesz już, czym są oznaczenia spoin i w jaki sposób się je obrazuje. Są to absolutne podstawy, od których należy zacząć. Nie zapominaj jednak o tym, że podczas spawania równie istotny jest posiadany sprzęt oraz akcesoria ochronne. W celu ich skompletowania zachęcamy Cię do wizyty w naszym e-sklepie. Znajdziesz w nim wszystko, czego wymaga się w branży spawalniczej. Oferujemy nie tylko szeroki wybór różnorodnych produktów, ale przede wszystkim wysoką jakość w bardzo przystępnych cenach.